Hükmün açıklanmasının geri bırakılması sanık hakkında hükmolunan cezanın denetim süresi boyunca sonuç doğurmamasına, denetim süresinin kasıtlı bir suç işlenmeden ve denetim hükümleri ihlal edilmeden geçirilmesinin ardından da ceza hükmünün tamamen ortadan kalkmasına olanak sağlayan bir hukuki müessesedir. Yani hakkında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararı verilen şahıs, söz konusu hükmün açıklanmadığı halde cezaevine girmeyecek tutuklanmayacak veya adli para cezası ödemeyecektir. Denetim süresi yetişkinlerde 5 yıl, suça sürüklenen çocuklarda 3 yıldır.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI KARARININ HUKUKİ KAPSAMI
HAGB kararında, karara esas alınan hüküm askıdadır. Yani hakkında hapis cezası verilen şahıs hakkında, denetim süresi bittiğinde söz konusu ceza verilmemiş gibi olur. Denetim süresi içerisinde de aynı durum geçerlidir, ancak denetim süresi içerisinde kasıtlı bir suç işlenmesi veya denetim hükümlerinin ihlal edilmesi durumunda verilen mahkûmiyet hükmü açıklanır. Bu sebeplerle HAGB kararı memuriyete başvurmaya engel değildir. Karara konu hapis cezası hüküm açıklanmadıkça infaz edilmez. Bunun yanında karara konu hapis cezası, kamu görevinden çıkarılma sebebi değildir ancak HAGB’ye konu suç yönünden idare ayrıca bir soruşturma yürütüp şahsın kamu görevinden çıkarılmasına karar verebilir.
HAGB KARARI VERİLEBİLMESİNİN ŞARTLARI
- Sanığın daha önceden kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti bulunmamalıdır.
Sanığın daha önceden sonucunda adli para cezasına hükmedilmiş olsa dahi kasıtlı bir suçtan mahkûm olması halinde, sanık hakkında hükmün geriye bırakılması kararı verilemeyecektir.
- Yargılama sonucunda verilen hapis cezası 2 yılın altında olmalıdır veya adli para cezasına hükmedilmelidir.
Yargılama sonucunda suçun mahiyeti ne olursa olsun, verilen hapis cezası 2 yılın altında olmalıdır. Adli para cezasına hükmedilmesi halinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesine engel bir üst sınır mevcut değildir.
- HAGB kararı verilemeyecek suçlardan biri olmamalıdır.
Sanık hakkında verilen ceza;
- İmar kirliliğine sebep olma
- Anayasa madde 74 ile korunan inkılap kanunlarına ilişkin suçlar
- Karşılıksız çek düzenleme
- Disiplin veya tazyik hapsi kararları
Suçlarından biri hakkında ise hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez.
- Suç nedeniyle zarara uğranmışsa bu zarar giderilmelidir.
Sanığın işlediği suç sebebiyle herhangi maddi zarar oluşmuşsa, bu zarar giderilmeden hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez. Suç nedeniyle oluşan zarar kamuya ait olması halinde de söz konusu zarar giderilmelidir.
- Sanık HAGB kararına onay vermelidir.
Mahkemenin hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını vermeden önce sanığın bu yönde verilecek karara onay vermesi gerekmektedir.
- Mahkemece sanığın bir daha suç işlemeyeceği kanaatine varılmalıdır.
Mahkemeler bu hususta, sanığın adli sicil kaydı ve mahkeme tutanaklarına yansıyan hareketlerini göz önünde bulundurarak karar verir.
HÜKMÜN AÇIKLANMASI
Denetim süresi içerisinde kasıtlı bir suç işlenirse veya denetim kuralları ihlal edilirse HAGB kararı kaldırılarak ceza hükmü açıklanır. Denetim süresinde suç işlenmesi sebebiyle, HAGB konusu cezanın açıklanması için yeni cezanın kesinleşmesi beklenir. Geri bırakılan hükmün açıklanması ile birlikte olağan kanun yollarına başvurulabilir.
HAGB’YE İTİRAZ
HAGB kararlarına Cumhuriyet Savcısı veya mahkemeye katılan veya sanık 7 gün içinde itiraz edebilir. HAGB kararını veren mahkeme asliye ceza mahkemesi ise ilgili yargı çevresindeki ağır ceza mahkemesine, kararı veren mahkeme ağır ceza mahkemesi ise sıradaki numaralı ağır ceza mahkemesine itiraz edilir. Bu mahkemelerin itiraz ile ilgili verecekleri karar kesindir.
HAGB’NİN KANUN YARARINA BOZULMASI:
HAGB kararının:
- Verilen cezanın HAGB sınırları içerisinde olmaması
- İlgili suç hakkında HAGB kararına hükmedilemeyecek olması
- Zararın giderilmemiş olması
- Sanığın daha öncesinden kasıtlı bir suç işlemiş olması
gibi sebeplerle hukuka aykırı olduğu iddiasıyla HAGB kararının kanun yararına bozulması talep edilebilir.
İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
1.Ceza Dairesi 2021/5389 E. , 2021/7225 K.
“Sanık … hakkında cinsel taciz suçundan verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükmüne yönelik sanık müdafinin ve katılan vekilinin temyiz talebinin incelenmesinde; 5271 sayılı CMK’nin 231/5. Maddesi uyarınca verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararlarının aynı Kanun’un 231/12. Maddesi uyarınca itirazı kabil olup temyizinin mümkün olmadığı, sanık müdafinin ve katılan vekili tarafından yapılan itiraz neticesinde Alanya 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 15.08.2016 tarihli ve 2016/844 D. İş sayılı kararı ile itirazların reddine karar verilerek kesinleşmiş olduğu anlaşılmakla, dosyanın incelenmeksizin mahalline iadesine için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE..”
11.Ceza Dairesi 2020/6720 E. , 2021/3719 K.
“5271 sayılı CMK’nin 231/8-son cümlesi uyarınca, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının kesinleştiği 11.11.2011 tarihinden itibaren, deneme süresi içinde işlenen ikinci suçun suç tarihi olan 08.03.2013 tarihine kadar dava zamanaşımının durduğu gözetilerek yapılan incelemede…”
19.Ceza Dairesi 2019/10697 E. , 2021/2436 K.
“CMK’nin 231. Maddesine düzenlenen hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesine engel hali bulunmayan sanığın talimatla alınan savunmasında hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmesini talep ettiği ancak talimat ekinde KEMT varakasının olmadığı, hatta esas dosya kapsamında KEMT varakası bulunmadığından kamu zararından sanığın haberdar olmadığı nazara alınarak, dava konusu gümrük kaçağı akaryakıta yönelik KEMT varakası temin edilip, Gümrük İdaresince hesaplanan “eşyanın ithalinde öngörülen gümrük vergileri ve diğer eş etkili vergiler ile mali yükler toplam tutarı olan miktarın kamu zararı olduğunun sanığa bildirilmesi ve sonucuna göre gerektiğinde Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 213/9. Maddesi de gözetilerek bir karar verilmesi gerekirken, zararın karşılanmadığı gerekçesiyle hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasına yer olmadığına karar verilmesi, bozmayı gerektirmiş, sanık…’nın ve katılan vekilinin temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden hükümlerin 5320 sayılı Kanun’un 8/1. Maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’un 321. Maddesi uyarınca BOZULMASINA…”
